ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Τμήμα Διοίκησης Γεωργικών
Επιχειρήσεων & Συστημάτων
Εφοδιασμού
Επιχειρήσεων & Συστημάτων
Εφοδιασμού
Θεωρία
• Η έννοια της ασθένειας
• Συμπτώματα και σημεία ασθενειών των φυτών
• Βασικές γνώσεις φυτοπαθολογικής μυκητολογίας (μορφολογία, ταξινόμηση, αναπαραγωγή, παθογένεση, επιδημιολογία και τα σημαντικότερα φυτοπαθογόνα γένη και είδη μυκήτων και ωομυκήτων καθώς και συμπτωματολογία των ασθενειών που προκαλούν)
• Βασικές γνώσεις φυτοπαθολογικής βακτηριολογίας (μορφολογία, ταξινόμηση, αναπαραγωγή, επιδημιολογία και τα σημαντικότερα φυτοπαθογόνα γένη και είδη βακτηρίων καθώς και συμπτωματολογία των ασθενειών που προκαλούν)
• Βασικές γνώσεις για φυτοπλάσματα και σπειροπλάσματα
• Βασικές γνώσεις φυτοπαθολογικής ιολογίας (ταξινόμηση, ταυτοποίηση, αναπαραγωγή και μετάδοση ιών και ιοειδών συμπτωματολογία, παθογένεση, επιδημιολογία και αντιμετώπιση ιολογικών και ιοειδικών ασθενειών)
• Μη παρασιτικές ασθένειες
• Μηχανισμοί παθογένεσης φυτοπαθογόνων (έκκριση ενζύμων, τοξίνες, ορμόνες) και άμυνας των φυτών (παθητικοί και ενεργητικοί μηχανισμοί άμυνας, αντίδραση υπερευαισθησίας, επαγόμενη και επίκτητη διασυστηματική αντοχή)
• Εγγενές ανοσοποιητικό σύστημα των φυτών (μηχανισμοί αναγνώρισης παθογόνου –ξενιστή, μηχανισμοί έκκρισης βακτηριακών τελεστών , μεταγωγή σήματος και έκφραση αντοχής)
• Βασικές γνώσεις επιδημιολογίας των ασθενειών των φυτών (τετράεδρο της ασθένειας, μονοκυκλικές & πολυκυκλικές ασθένειες)
• Αρχές και μέθοδοι διαγνωστικής των ασθενειών των φυτών
• Αρχές και μέθοδοι αντιμετώπισης των ασθενειών των φυτών
• Αντιπροσωπευτικές ασθένειες καλλιεργούμενων φυτών.
Εργαστηριακές Ασκήσεις
Σκοπός των εργαστηριακών ασκήσεων είναι η παροχή γνώσεων και εξοικείωση των φοιτητών με την αναγνώριση ασθενειών των φυτών και την διαγνωστική διαδικασία.
Οι φοιτητές εκπαιδεύονται στις βασικές αρχές μελέτης των παθογόνων των φυτών, στερεοσκοπική και μικροσκοπική παρατήρηση, αναγνώριση και ταξινόμηση των κυριότερων φυτοπαθογόνων μυκήτων, ωομυκήτων και βακτηρίων. Οι φοιτητές εκπαιδεύονται στη διάκριση και αναγνώριση συμπτωμάτων, σημείων και φυτοπαθογόνων αιτιών σημαντικών ασθενειών των φυτών (περονόσποροι, ωίδια, σκωριάσεις, ανθρακώσεις, αδρομυκώσεις κ.α.). Επιπλέον πραγματοποιούν βιοδοκιμές ιών και ιολογικών ασθενειών.
Οι θεματικές ενότητες σε μορφή εργαστηριακών ασκήσεων αφορούν σε:
- ΜΥΚΗΤΕΣ: Μυκηλιακές κατασκευές - Αναπαραγωγή – Ταξινόμηση (μακροσκοπική παρατήρηση σκληρωτίων, μικροσκοπική παρατήρηση κοινοκύτταρου και πολυκύτταρου μυκηλίου, εγκάρσιων διαφραγμάτων, σποριαγγείων, ριζοειδών αδηλομυκήτων)
- ΧΡΩΜΙΣΤΑ (CHROMISTA) Οικ. : Pythiaceae (μακροσκοπική παρατήρηση καλλιεργειών ωομυκήτων, μικροσκοπική παρατήρηση υφών, ζωοσποριαγγείων, ωοσπορίων)
- ΧΡΩΜΙΣΤΑ (CHROMISTA) : Οικ. : Peronosporaceae (παρατήρηση κηλίδωσης και εξάνθισης σε ασθενή φυτικά δείγματα, μικροσκοπική παρατήρηση σποριαγγειοφόρων)
- ΜΥΚΗΤΕΣ (FUNGI): ΑΣΚΟΜΥΚΗΤΕΣ (ASCOMYCOTA) (παρατήρηση συμπτωμάτων και πολυστιγμίας σε ασθενή φυτικά δείγματα, μικροσκοπική παρατήρηση κλειστοθηκίων, ασκών)
- ΜΥΚΗΤΕΣ (FUNGI): ΒΑΣΙΔΙΟΜΥΚΗΤΕΣ (BASIDIOMYCOTA) (παρατήρηση φλυκταινών και σωρών σκωριάσεων σε ασθενή φυτικά δείγματα, μικροσκοπική παρατήρηση τελειοσπορίων)
- ΑΔΗΛΟΜΥΚΗΤΕΣ ή ΑΤΕΛΕΙΣ ΜΥΚΗΤΕΣ Deuteromycetes- Mitosporic fungi- Fungi imperfecti (παρατήρηση συμπτωμάτων και πολυστιγμίας σε ασθενή φυτικά δείγματα, μικροσκοπική παρατήρηση ακέρβουλων, κονιδίων και κονιδιοφόρων)
- ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ (παρατήρηση όγκων και φυματίων σε ασθενή φυτικά δείγματα)
- ΙΟΙ: Βιοδοκιμές (μηχανικές μολύνσεις σε φυτά – δείκτες)
- ΜΗ ΠΑΡΑΣΙΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ (παρατήρηση τροφοπενιών σε ασθενή φυτικά δείγματα)
| Το μάθημα αποτελεί το βασικό εισαγωγικό μάθημα στις έννοιες της ασθένειας των φυτών και των παθογόνων παραγόντων που τις προκαλούν και στην κατανόηση της παθογένεσης, επιδημιολογίας και αντιμετώπισης των ασθενειών των φυτών. Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος (θεωρία και εργαστήριο), οι φοιτητές στους οποίους διδάσκεται (όλων των Τμημάτων του Γ.Π.Α., εκτός του Τμήματος Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής) θα πρέπει να είναι σε θέση (περιγραφικός δείκτης 6 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων) να: Περιγράφουν την έννοια της ασθένειας των φυτών, του παρασιτισμού και του βαθμού παθογένειας, καθώς και της ανάπτυξης μιας ασθένειας. Διακρίνουν τις ασθένειες σε μεταδοτικές και μη μεταδοτικές καθώς και τα στοιχεία έκφρασής τους (συμπτώματα και σημεία) ανάλογα με τα αίτια που τις προκαλούν (μύκητες, βακτήρια, ιοί, ιοειδή, φυτοπλάσματα, μη παρασιτικά αίτια/δυσμενείς συνθήκες περιβάλλοντος). Έχουν κατανοήσει τη βιολογία – αναπαραγωγή των φυτοπαθογόνων αιτίων (μύκητες, βακτήρια, ιοί, ιοειδή, φυτοπλάσματα) καθώς και την αλληλεπίδρασή τους με τα φυτά. Περιγράφουν τα στάδια στην ανάπτυξη μιας μεταδοτικής ασθένειας και των παραγόντων που επιδρούν στην εκδήλωση μιας επιδημίας. Κατανοούν τις βασικές αρχές αντιμετώπισης των μεταδοτικών ασθενειών, ανάλογα με το παθογόνο αίτιο. Γνωρίζουν βασικά στοιχεία επιδημιολογίας (επιβίωση, μετάδοση) και αντιμετώπισης αντιπροσωπευτικών ασθενειών των καλλιεργούμενων φυτών. Κατέχουν δεξιότητες που αφορούν σε αναγνώριση συμπτωμάτων και σημείων, μέσω στερεοσκοπικής και μικροσκοπικής παρατήρησης σπορίων και καρποφοριών των κυριότερων φυτοπαθογόνων μυκήτων και ωομυκήτων, προκειμένου να έχουν τις βασικές γνώσεις για την αναγνώριση προσβολών σε κηπευτικά, καλλωπιστικά και δενδρώδεις καλλιέργειες και για την αντιμετώπισής τους. Έχουν τη δυνατότητα να ενημερώνονται και να αξιολογούν θέματα αιχμής που αφορούν σε ασθένειες και βιολογία των φυτοπαθογόνων. |
Θεωρία: Φυτοπαθολογία, Ε. Τζάμος, Αθήνα, 2007
Εργαστήριο: Εργαστηριακές Ασκήσεις Φυτοπαθολογίας, Συγγραφικής ομάδας μελών του Εργαστηρίου Φυτοπαθολογίας
-Συναφή επιστημονικά περιοδικά και βιβλία: Ασθένειες Καρποφόρων Δένδρων και Αμπέλου Χ. Παναγόπουλος, Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, Αθήνα 2007, Ασθένειες Καλλωπιστικών φυτών, Χ. Παναγόπουλος, Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, Αθήνα 2002, Ασθένειες Κηπευτικών Καλλιεργειών, Χ. Παναγόπουλος, Εκδόσεις Αθ. Σταμούλης, Αθήνα 1995, Disease and Pest Compendia Series (Published by The American Phytopathological Society).
