ΚΩΔΙΚΟΣ: ΚΩΔ. Τ1ΕΔΚ-04743,

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΕΡΕΥΝΩ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ-ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ» «ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ» (ΕΠΑνΕΚ) Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία (ΕΥΔ ΕΠΑνΕΚ).

Η αύξηση του ανταγωνισμού στο χώρο των αεροπορικών μεταφορών που προέκυψε ως αποτέλεσμα της πλήρους απελευθέρωσής τους από τον κρατικό παρεμβατισμό, έθεσε στο περιθώριο τους εμπορικά μη ελκυστικούς προορισμούς (π.χ απομακρυσμένα νησιά), παρά την κοινωνική και γεωπολιτική τους σημασία. Αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα αποφυγής του κοινωνικού αποκλεισμού τους που δημιουργεί η απουσία αεροπορικής σύνδεσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση, εξέδωσε τον Κανονισμό 1008/2008, με τον οποίο θεσμοθετείται η υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας (Public Service Obligation, PSO), δηλαδή η δυνατότητα επιδότησης ή προσφοράς προνομίων αποκλειστικής εκμετάλλευσης σε αερομεταφορείς για την κάλυψη αερογραμμών που δεν παρουσιάζουν εμπορικό κέρδος, αλλά η διατήρησή τους είναι σημαντική για την τοπική οικονομική ανάπτυξη ή για κοινωνικούς ή πολιτικούς σκοπούς. Στην Ελλάδα σήμερα λειτουργούν συνολικά 28 γραμμές παροχής δημόσιας υπηρεσίας ("άγονες" γραμμές, PSO), 26 από τις οποίες αφορούν στη σύνδεση νησιωτικών περιοχών, είτε μεταξύ τους, είτε με μεγάλα αστικά κέντρα. Η ανάθεση της εκμετάλλευσης των ελληνικών PSO έχει ανατεθεί, κατόπιν διαγωνισμού από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ), σε εγχώριες αεροπορικές εταιρείες. Τα προγράμματα πτήσεων καθορίζονται από τις ίδιες τις εταιρείες με βάση 3 κλασικά κριτήρια: fleet assignment, aircraft maintenance routing και crew scheduling. Τα προγράμματα αυτά φαίνεται σε ένα βαθμό να μην λαμβάνουν πλήρως υπόψη τους τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και τα προγράμματα άλλων αεροπορικών ή ναυτιλιακών εταιρειών που εξυπηρετούν τον ίδιο προορισμό. Έτσι, προκύπτουν αλληλοεπικαλύψεις και καθυστερήσεις, όπως έχει διαπιστωθεί στη βιβλιογραφία. Ανακύπτει επομένως επιτακτική η ανάγκη ανασχεδιασμού των προγραμμάτων πτήσεων των εμπλεκόμενων εταιρειών και η δημιουργία "integrated synchromodal transport systems".

Σκοπός του ερευνητικού έργου είναι ο σχεδιασμός ενός μοντέλου βελτιστοποίησης της επιβατικής ροής στο υφιστάμενο δίκτυο των αεροπορικών γραμμών PSO που συνδέουν τα ελληνικά νησιά, το οποίο θα εξισορροπεί τις απαιτήσεις και τους περιορισμούς των κυριότερων εμπλεκομένων μερών (επιβάτες, αεροπορικές εταιρείες, αεροδρόμια, τοπικές κοινωνίες, ρυθμιστικές αρχές), έχοντας ως γνώμονα την διευκόλυνση της αεροπορικής ροής και την αύξηση της συνοχής του δικτύου των νησιωτικών άγονων γραμμών. Για την επίλυση του προβλήματος βελτιστοποίησης δημιουργήθηκε ένας καινοτόμος και αποτελεσματικός αλγόριθμος, βασισμένος στον αλγόριθμο αποσύνθεσης Benders, εισάγοντας επιπλέον και μια παραλλαγή του προβλήματος Magnanti-Wong. Επιπλέον, έλαβε χώρα ανάλυση ευαισθησίας για τη μελέτη της επίδρασης μιας μεταβλητής στα αποτελέσματα βελτιστοποίησης. Τελικό παραδοτέο του έργου είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα λήψης αποφάσεων που προβλέπει τις ανάγκες των αεροπορικών υπηρεσιών PSO στα ελληνικά νησιά και προτείνει βελτιστοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών, λαμβάνοντας υπόψη τους κυριότερους εμπλεκομένους (stakeholders). O αλγόριθμος βελτιστοποίησης που δημιουργήθηκε μπορεί να αξιοποιηθεί από άλλες αεροπορικές εταιρείες για καλύτερη διαχείριση του δικτύου τους, όπως και από κεντρικούς κυβερνητικού φορείς άλλων χωρών για καλύτερο σχεδιασμό του δικτύου άγονων γραμμών που υπάρχει σε όλη την Ευρώπη. Η υλοποίηση του προτεινόμενου έργου αναμένεται να έχει πολλαπλά οφέλη, τόσο τις τοπικές κοινωνίες των ελληνικών νησιών της άγονης γραμμής (βελτίωση της συνδεσιμότητάς τους με τα αστικά κέντρα), όσο και για τις αεροπορικές εταιρείες (καλύτερη διαχείριση της ζήτησης, αύξηση της παραγωγικότητας από τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας και δικτύου) και για τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές (αύξηση της προσβασιμότητας και της εδαφικής συνοχής του Ελλαδικού χώρου).

Στα αποτελέσματα του έργου περιλαμβάνεται δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (ΟΒΙ αρ.ευρ. 1010524/10-8-2023) με τίτλο: «Ολοκληρωμένο Σύστημα Λήψης Αποφάσεων του δικτύου αεροπορικών άγονων γραμμών (PSO): IANOS_DSS».). Η συγκεκριμένη εφεύρεση αφορά μια μεθοδολογία εξαγωγής πτητικών προγραμμάτων αεροπορικών εταιρειών που εκτελούν πτήσεις «άγονων γραμμών», δηλαδή αεροπορικών γραμμών, στις οποίες έχουν υποβληθεί υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας (Public Service Obligations (PSO)), με τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται η βελτιστοποίηση του δικτύου PSO που εξυπηρετεί η εκάστοτε αεροπορική εταιρεία.

Website: https://ianos.upatras.gr/homegr/

Υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ - ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ) (κωδικός έργου: T1ΕΔΚ-02266)