1. Εναέριο περιβάλλον (Ι) (επιδράσεις μεταβλητών στην
ανάπτυξη, στις αποδόσεις και την ποιότητα των τελικών προϊόντων των φυτών
μεγάλης καλλιέργειας)
o Ηλιακή ακτινοβολία: Επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας
στην παραγωγικότητα των καλλιεργειών και δυνατότητες παρεμβάσεων για
βελτίωση της φυτικής παραγωγής.
o Θερμοκρασία: Επίδραση στις βιολογικές διεργασίες των
φυτών. Βλάβες από ακραίες θερμοκρασίες. Γενικές συνέπειες των θερμοκρασιών
στη Γεωργία. Χαρακτηρισμός των φυτών βάσει των θερμικών τους απαιτήσεων.
Δυνατότητες παρεμβάσεων για βελτίωση της παραγωγής.
2. Εναέριο περιβάλλον (ΙΙ) (επιδράσεις μεταβλητών στην
ανάπτυξη, στις αποδόσεις και την ποιότητα των τελικών προϊόντων των φυτών
μεγάλης καλλιέργειας)
o Ατμοσφαιρική υγρασία: Βροχόπτωση. Χρονική κατανομή της
βροχόπτωσης και σημασία της για τη γεωργία. Αποτελεσματικότητα βροχόπτωσης
και δυνατότητες παρεμβάσεων για βελτίωση της παραγωγής.
o Άνεμος: Άμεσες και έμμεσες επιδράσεις του ανέμου στα
φυτά και δυνατότητες παρεμβάσεων για βελτίωσης της παραγωγής.
o Εξατμισοϊκανότητα ατμόσφαιρας: Επίδραση στη φυτική
παραγωγή. Υδροκατανάλωση της φυτείας και δυνατότητες παρεμβάσεων για τη
βελτίωση της φυτικής παραγωγής.
o Συγκέντρωση CO2: Επίδραση στη φυτική παραγωγή και
δυνατότητες παρεμβάσεων για τη βελτίωσης της παραγωγής.
3. Εδαφικό περιβάλλον (επιδράσεις μεταβλητών στην
ανάπτυξη, στις αποδόσεις και την ποιότητα των τελικών προϊόντων των φυτών
μεγάλης καλλιέργειας)
o Ορισμός και χαρακτηριστικά γεωργικού εδάφους
o Σύσταση και υφή εδάφους (εδαφικός αέρας, νερό)
o Παράγοντες σχηματισμού εδάφους
o Εδαφικό προφίλ
o Φυσικές ιδιότητες εδάφους: Δομή εδάφους, χρώμα εδάφους,
θερμοκρασία εδάφους, πορώδες, θρόμβωση και διασπορά.
o Χημικές ιδιότητες εδάφους: Βασικά στοιχεία, Ικανότητα
ανταλλαγής κατιόντων, Ικανότητα ανταλλαγής ανιόντων, οξύτητα του εδάφους
(pH), αλκαλικά, αλατούχα και νατριωμένα εδάφη.
o Βιολογικές ιδιότητες εδάφους: Μικροπανίδα, μεσοπανίδα,
μακροπανίδα, οργανική ουσία, ένζυμα εδάφους, έκλυση CO2 – αναπνοή του
εδάφους.
4. Καλλιεργητικές Τεχνικές
o Κατεργασία εδάφους: Είδη και στόχοι. Επίδραση στα
εδαφικά και φυτικά χαρακτηριστικά. Καλλιεργητικά μηχανήματα. Χρόνος
παρεμβάσεων. Τρόποι κατεργασίας (εντατική, μειωμένη, ακατεργασία).
o Λιπάνση: Γενικά. Είδη λιπασμάτων. Η δυναμική των
θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος και η πρόσληψή τους από το φυτό. Οργανική,
χλωρή λίπανση. Χρόνος εφαρμογής λιπασμάτων. Τρόποι εφαρμογής λιπασμάτων
(διασπορά, γραμμική τοποθέτηση, τοπική τοποθέτηση, υδρολίπανση, διαφυλλική
λίπανση)
o Άρδευση: Αξία της άρδευσης. Κριτήρια επιλογής συστήματος
άρδευσης. Είδη αρδευτικών συστημάτων. Προγραμματισμός άρδευσης. Ποσότητα και
ποιότητα νερού άρδευσης
o Σπορά: Παράγοντες που επηρεάζουν την εγκατάσταση
καλλιέργειας. Βάθος, πυκνότητα, χρόνος και τρόπος της καλλιέργειας σποράς.
o Εναλλαγή καλλιεργειών: Στόχοι και βασικές αρχές.
Μονοκαλλιέργεια, αγρανάπαυση, αμειψισπορές σε ξηρικές και αρδευόμενες
περιοχές, επίσπορες και ενδιάμεσες καλλιέργειες.
5. Σιτηρά Ευκράτων Κλιμάτων (Σιτάρι, Βρώμη)
o Για κάθε είδος εξετάζονται: Γενικά στοιχεία – καταγωγή
και εξάπλωση, οικονομική́ σημασία και χρήσεις, ανάπτυξη, προσαρμοστικότητα
(κλιματικές και εδαφικές απαιτήσεις), τεχνική καλλιέργειας (αμειψισπορές,
κατεργασία εδάφους, ανόργανη θρέψη και λίπανση, σπορά, υδατικές απαιτήσεις
και άρδευση, ζιζανιοκτονία, ωρίμανση και συγκομιδή, κυριότεροι εχθροί και
ασθένειες), προϊόντα και ποιοτικά χαρακτηριστικά.
6. Σιτηρά Ευκράτων Κλιμάτων (Κριθάρι, Σίκαλη και
Τριτικάλε)
o Για κάθε είδος εξετάζονται: Γενικά στοιχεία – καταγωγή
και εξάπλωση, οικονομική́ σημασία και χρήσεις, ανάπτυξη, προσαρμοστικότητα
(κλιματικές και εδαφικές απαιτήσεις), τεχνική καλλιέργειας (αμειψισπορές,
κατεργασία εδάφους, ανόργανη θρέψη και λίπανση, σπορά, υδατικές απαιτήσεις
και άρδευση, ζιζανιοκτονία, ωρίμανση και συγκομιδή, κυριότεροι εχθροί και
ασθένειες), προϊόντα και ποιοτικά χαρακτηριστικά.
7. Σιτηρά Θερμών Κλιμάτων (Αραβόσιτος)
o Για κάθε είδος εξετάζονται: Βοτανική́ ταξινόμηση,
οικονομική́ σημασία και χρήσεις, ανάπτυξη, προσαρμοστικότητα (κλιματικές και
εδαφικές απαιτήσεις), τεχνική καλλιέργειας (αμειψισπορές, κατεργασία
εδάφους, ανόργανη θρέψη και λίπανση, σπορά, υδατικές απαιτήσεις και άρδευση,
ζιζανιοκτονία, ωρίμανση και συγκομιδή, κυριότεροι εχθροί και ασθένειες).
8. Σιτηρά Θερμών Κλιμάτων (Ρύζι)
o Για κάθε είδος εξετάζονται: Βοτανική́ ταξινόμηση,
οικονομική́ σημασία και χρήσεις, ανάπτυξη, προσαρμοστικότητα (κλιματικές και
εδαφικές απαιτήσεις), τεχνική καλλιέργειας (αμειψισπορές, κατεργασία
εδάφους, ανόργανη θρέψη και λίπανση, σπορά, υδατικές απαιτήσεις και άρδευση,
ζιζανιοκτονία, ωρίμανση και συγκομιδή, κυριότεροι εχθροί και ασθένειες).
9. Ψυχανθή (Καρποδοτικά)
o Για κάθε είδος εξετάζονται: Βοτανική́ ταξινόμηση,
οικονομική́ σημασία και χρήσεις, ανάπτυξη, προσαρμοστικότητα (κλιματικές και
εδαφικές απαιτήσεις), τεχνική καλλιέργειας (αμειψισπορές, κατεργασία
εδάφους, ανόργανη θρέψη και λίπανση, σπορά, υδατικές απαιτήσεις και άρδευση,
ζιζανιοκτονία, ωρίμανση και συγκομιδή, κυριότεροι εχθροί και ασθένειες).
10. Ψυχανθή (Σανοδοτικά)
o Για κάθε είδος εξετάζονται: Βοτανική́ ταξινόμηση,
οικονομική́ σημασία και χρήσεις, ανάπτυξη, προσαρμοστικότητα (κλιματικές και
εδαφικές απαιτήσεις), τεχνική καλλιέργειας (αμειψισπορές, κατεργασία
εδάφους, ανόργανη θρέψη και λίπανση, σπορά, υδατικές απαιτήσεις και άρδευση,
ζιζανιοκτονία, ωρίμανση και συγκομιδή, κυριότεροι εχθροί και ασθένειες).
11. Βιομηχανικά Φυτά (Βαμβάκι, Καπνός)
o Για κάθε είδος εξετάζονται: Βοτανική́ ταξινόμηση,
οικονομική́ σημασία και χρήσεις, ανάπτυξη, προσαρμοστικότητα (κλιματικές και
εδαφικές απαιτήσεις), τεχνική καλλιέργειας (αμειψισπορές, κατεργασία
εδάφους, ανόργανη θρέψη και λίπανση, σπορά, υδατικές απαιτήσεις και άρδευση,
ζιζανιοκτονία, ωρίμανση και συγκομιδή, κυριότεροι εχθροί και ασθένειες).
12. Βιομηχανικά Φυτά (Τεύτλα, Βιομηχανική Τομάτα)
o Για κάθε είδος εξετάζονται: Βοτανική́ ταξινόμηση,
οικονομική́ σημασία και χρήσεις, ανάπτυξη, προσαρμοστικότητα (κλιματικές και
εδαφικές απαιτήσεις), τεχνική καλλιέργειας (αμειψισπορές, κατεργασία
εδάφους, ανόργανη θρέψη και λίπανση, σπορά, υδατικές απαιτήσεις και άρδευση,
ζιζανιοκτονία, ωρίμανση και συγκομιδή, κυριότεροι εχθροί και ασθένειες).
13. Ελαιούχα Φυτά (Ηλίανθος)
o Για κάθε είδος εξετάζονται: Βοτανική́ ταξινόμηση,
οικονομική́ σημασία και χρήσεις, ανάπτυξη, προσαρμοστικότητα (κλιματικές και
εδαφικές απαιτήσεις), τεχνική καλλιέργειας (αμειψισπορές, κατεργασία
εδάφους, ανόργανη θρέψη και λίπανση, σπορά, υδατικές απαιτήσεις και άρδευση,
ζιζανιοκτονία, ωρίμανση και συγκομιδή, κυριότεροι εχθροί και ασθένειες).
Σκοπός του μαθήματος είναι η παροχή γενικών γνώσεων για να φέρει σε επαφή τους φοιτητές με την επιστήμη της Γεωργίας, με έμφαση στις αρχές που διέπουν τις σχέσεις των φυτών με το κλιματικό, το εδαφικό και το βιολογικό τους περιβάλλον, καθώς και στις γενικές αρχές των καλλιεργητικών τεχνικών στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας (ΦΜΚ). Ειδικότερα, το αντικείμενο του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με την υφιστάμενη κατάσταση και τις προοπτικές της παραγωγής και τις τεχνικές της καλλιέργειας με εφαρμογή́ σύγχρονων τεχνολογιών των σημαντικότερων από οικονομική άποψη για τη χώρα ετησίων και πολυετών αροτραίων καλλιεργειών. Έμφαση δίνεται στις αρχές της ολοκληρωμένης διαχείρισης της παραγωγής και στην εφαρμογή́ ορθών γεωργικών πρακτικών.
Με την επιτυχή́ ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα πρέπει να:
- Γνωρίζει την επίδραση των αβιοτικών παραγόντων (εναέριο, εδαφικό́ περιβάλλον) στην ανάπτυξη, στις αποδόσεις και την ποιότητα των τελικών προϊόντων των φυτών μεγάλης καλλιέργειας
- Γνωρίζει την επίδραση των βιοτικών παραγόντων στην ανάπτυξη, στις αποδόσεις και την ποιότητα των τελικών προϊόντων των φυτών μεγάλης καλλιέργειας
- Γνωρίζει στοιχεία μορφολογίας και φυσιολογίας των φυτών μεγάλης καλλιέργειας
- Γνωρίζει τα κυριότερα συστήματα γεωργικών εκμεταλλεύσεων
- Γνωρίζει τις καλλιεργητικές τεχνικές που εφαρμόζονται στα φυτά μεγάλης καλλιέργειας
Γνωρίζει τις καλλιεργητικές ιδιαιτερότητες των κυριότερων χειμερινών και
- Προτεινόμενη Βιβλιογραφία:
Ελληνική
• Μπιλάλης, Δ. Παπαστυλιανού & Τραυλός, Η.Σ.
(2018). Γεωργία: Φυτά μεγάλης καλλιέργειας. Εκδόσεις Πεδίο
• Δόρδας, Χ. (2018). Γενική Γεωργία. Εκδόσεις Σύγχρονη
παιδεία.
Ξενόγλωσση
• Villalobos, F.J. & Fereres, E. (2016).
Principles of Agronomy for Sustainable Agriculture. Springer International
Publishing.
• Sadras, V.O. & Calderini, D.F. (2015). Crop
physiology: applications for genetic improvement and agronomy. Academic
Press, Elsevier Inc.
- Συναφή επιστημονικά περιοδικά:
• Agronomy Journal
• European Journal of Agronomy
• Agronomy
• Crop Science
• International Journal of Agronomy
• Journal of Agronomy and Crop Science
• Archives of Agronomy and Soil Science
• Advances in Agronomy
• Agricultural and Forest Meteorology
• Agricultural Water Management
• Agronomy for Sustainable Development
• Annals of Applied Biology
• Computers and Electronics in Agriculture
• Environmental and Experimental Botany
• Field Crops Research
• Industrial Crops and Products
• Journal of Cereal Science
• Soil and Tillage Research
• Weed Science
• Agronomy Research
• Sustainability
• Agriculture
• Plants
