1) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης, η οικονομική ανάπτυξη σε τοπική κλίμακα, η πολυπαραμετρική φύση και οι ιδιαιτερότητες της τοπικής οικονομικής ανάπτυξης, διαφορικές δυναμικές στην τοπική ανάπτυξη, βασικοί προσδιοριστικοί παράγοντες.
2) ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ: Οι ευκαιρίες και οι πιέσεις της παγκοσμιοποίησης σε τοπικό επίπεδο, η παγκοσμιοποίηση και το σύστημα των τοπικών κοινωνιών (εννοιολογική ανάλυση «μεταξύ» και «εντός» των τοπικών κοινωνιών), παγκόσμιες ροές (εμπόριο, οικονομικές ροές, μετανάστευση εργαζομένων, εφοδιαστικές αλυσίδες), διαφορική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, παγκόσμια δίκτυα πόλεων και περιοχών, επιδράσεις στην τοπική οικονομική ανάπτυξη από τη συμμετοχή και τον αποκλεισμό σε παγκόσμια οικονομικά δίκτυα.
3) ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ: Μοντελοποίηση παγκοσμίων οικονομικών συστημάτων σε γράφους (δίκτυα/χωρικά δίκτυα), η έννοια της συναρμολογισιμότητας (modularirty), επιμερισμός δικτύου σε κοινότητες με τον αλγόριθμο βελτιστοποίησης της συναρμολογισιμότητας (modularity optimization), σχέση μεταξύ τοπικών κοινωνιών και κοινοτήτων συναρμολογισιμότητας.
4) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Η έννοια της διοικητικής αποκέντρωσης, η αναγκαιότητά της, μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και πόρων, φορείς και δρώντες διοικητικής αποκέντρωσης, όργανα τοπικής αυτοδιοίκησης, διοικητική αποκέντρωση και τοπική διακυβέρνηση, ο ρόλος των τοπικών αρχών στην τοπική οικονομική ανάπτυξη.
5) ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ: Εννοιολογική προσέγγιση, παράγοντες ανταγωνιστικότητας, η χωρική διάσταση (γεωγραφία) της ανταγωνιστικότητας, ο εννοιολογικός μετασχηματισμός της ανταγωνιστικότητας στην ιστορία, η έννοια της καινοτομίας, καινοτομία και ανταγωνιστικότητα, η ανταγωνιστικότητα και η συμμετοχή σε οικονομικά δίκτυα.
6) ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Ορισμός και εννοιολογική προσέγγιση, επιχειρηματικότητα και τοπική οικονομική ανάπτυξη, η σχέση της επιχειρηματικότητας με το χώρο, ο ρόλος των μικρών επιχειρήσεων στην τοπική ανάπτυξη, επιχειρηματικότητα και παραγωγικότητα, επιχειρηματικότητα και ο τύπος των επιχειρήσεων, πολιτικές τόνωσης επιχειρηματικότητας, εγγενή χαρακτηριστικά τοπικών κοινωνιών και πολιτικές τόνωσης επιχειρηματικότητας, φύλο και επιχειρηματικότητα.
7) ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Ορισμοί, τύποι οικονομικών συγκεντρώσεων και οικονομικών συστάδων, συμπληρωματικότητα και εξειδίκευση, δημιουργικότητα, καινοτομία και ανάπτυξη οικονομικών συστάδων, οικονομικές συγκεντρώσεις και εφοδιαστικά δίκτυα.
8) ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ: Κατευθύνσεις τοπικής οικονομικής ανάπτυξη, εξωγενής (development from above) και ενδογενής τοπική οικονομική ανάπτυξη (development from below), πολιτεία και τοπική οικονομική ανάπτυξη, τοπική κοινωνία, επιχειρήσεις, οργανισμοί και τοπική οικονομική ανάπτυξη, παραοικονομία και τοπική οικονομική ανάπτυξη, μελέτες περίπτωσης.
9) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ: Η ιστορική εξέλιξη του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης, το θεωρητικό πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης, σύγχρονες θεωρίες τοπικής αυτοδιοίκησης, η τοπική αυτοδιοίκηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ιστορική εξέλιξη και τα κύματα μεταρρυθμίσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα.
10) ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: To θεσμικό πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, διοικητικές διαμερίσεις, οι αρμοδιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, τα προγράμματα Καποδίστριας και Καλλικράτης στην Ελλάδα.
11) ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Η χρηματοδότηση και η εποπτεία των λειτουργιών της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, η διοίκηση και ο αναπτυξιακός προγραμματισμός των φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα, η παροχή των υπηρεσιών στην Ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση.
12) ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ: Ηλεκτρονική διακυβέρνηση, σύγχρονα μοντέλα παροχής υπηρεσιών τοπικής αυτοδιοίκησης, καινοτομία και τοπική αυτοδιοίκηση, η νέα τοπική διακυβέρνηση, σχεδιασμός καινοτόμων υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, διασύνδεση με τον προγραμματισμό και τη λήψη αποφάσεων, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, διαφάνεια και λογοδοσία στους ΟΤΑ.
13) ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ: Η επιστήμες της στατιστικής, της χωρικής στατιστικής και των οικονομικών στην τοπική ανάπτυξη, μέθοδοι παρουσίασης ποσοτικών και κατηγορικών δεδομένων, μέτρα περιγραφικής στατιστικής, χωρικές μονάδες σε τοπική κλίμακα, διαμόρφωση στατιστικών μεταβλητών, οικονομικοί δείκτες, χρονικές σειρές, ποσοτικές μέθοδοι αξιολόγησης πολιτικών με τοπικής ανάπτυξης και αυτοδιοίκησης.
Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος αναμένεται πως οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα είναι σε θέση:
Να κατανοήσουν τις θεμελιώδεις έννοιες της τοπικής ανάπτυξης και τις συνιστώσες που διαμορφώνουν την έννοιας της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Να γνωρίζουν τις οι βασικές οικονομικές δυνάμεις που αλληλεπιδρούν σε τοπικό επίπεδο, να κατανοήσουν τα αίτια που προκαλούν τις ανισότητες σε τοπική κλίμακα και τις χωρικές τους σχέσεις, να κατανοήσουν πώς ο χώρος επηρεάζει τη δυναμική για τοπική ανάπτυξη και τον τρόπο με τον οποίο οι τοπικές κοινωνίες συμμετέχουν στα οικονομικά δίκτυα.
Να κατανοήσουν την επέκταση της χρήσεως των εννοιών και εργαλείων της μικροοικονομικής αναλύσεως σε θέματα χώρου, να γνωρίσουν δείκτες και ποσοτικές μεθόδους μέτρησης τοπικής ανάπτυξης, ανισοτήτων και αλληλεπιδράσεων.
Να γνωρίσουν το πώς δημιουργείται και ενισχύεται η ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο, το ρόλο των τοπικών φορέων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και την επίδραση των διαφορετικών πολιτικών ανάπτυξης και κινήτρων στην τοπική ανάπτυξη
Να γνωρίσουν τις διαφορετικές σχέσεις που μπορούν να δημιουργηθούν μεταξύ τοπικών χωρικών μονάδων και τη διαδικασία με την οποία η τοπική ανάπτυξη συνεισφέρει στην ανάπτυξη άλλων μονάδων.
Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος:
Οι φοιτητές/τριες θα μπορούν να κατανοούν, να έχουν απόψεις και να αναλύουν πραγματικά οικονομικά φαινόμενα που σχετίζονται με τον χώρο, τις χωρικές μονάδες, την ανάπτυξη και την ανισότητα σε τοπικό επίπεδο.
Θα έχουν αναπτύξει τη κριτική τους ικανότητα ώστε να αναλύουν πολιτικές τοπικής αναπτύξεως και συγκλίσεως και να αναγνωρίζουν τις πολιτικές και τους μηχανισμούς που δημιουργούν την ανταγωνιστικότητα σε τοπικό επίπεδο.
Θα έχουν την ικανότητα να εφαρμόζουν μεθόδους αξιολόγησης πολιτικών τοπικής αυτοδιοίκησης σχετικά με την τοπική ανάπτυξη.
Θα μπορούν να ανατρέχουν σε αξιόπιστες πηγές στατιστικών δεδομένων και να μελετούν ποσοτικά τις αλληλεπιδράσεις, τις ανισότητες, την οικονομική και κοινωνική σύγκλιση/απόκλιση τοπικών κοινωνικών με διαφορετικά κριτήρια.
Η βασική βιβλιογραφία που θα χρησιμοποιηθεί είναι
Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία
1. Χλέπας Ν, 2015, Η τοπική διοίκηση στην Ελλάδα: Ο διαλεκτικός ανταγωνισμός της αποκέντρωσης με την αυτοδιοίκηση, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη
2. Μπέσιλα-Βήκα Δ. (2010), Τοπική Αυτοδιοίκηση. Θεσμικό πλαίσιο και Ευρωπαϊκή διάσταση, Αθήνα: Σάκκουλας.
3. Πολύζος, Σ., (2011) Περιφερειακή Ανάπτυξη, Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική.
4. Πολύζος, Σ., (2015) Αστική Ανάπτυξη, Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική.
5. Κόνσολας Ν, 1997, Σύγχρονη Περιφερειακή Οικονομική Πολιτική, Εκδόσεις Παπαζήση
6. Παπαδημητρίου Κ, 2017, Η Κατανομή Αρμοδιοτήτων Μεταξύ Κεντρικής Διοίκησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, από Οργανωτική, Διοικητική και Πολιτική Σκοπιά, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης.
7. Σωτηρέλης Γ, 2007, Η Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ΙΤΑ, Εκδόσεις Παπαζήσης.
8. Πετράκος Γ – Ψυχάρης Ι, 2016, Περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα, Εκδόσεις Κριτική.
9. Τάτσος Ν, 1999, Δημοσιονομική Αποκέντρωση, Εκδόσεις Τυπωθήτω.
10. Πλυμάκης Σ (επιμέλεια), 2018, Ειδικά θέματα δημοσίων πολιτικών στην τοπική αυτοδιοίκηση, Εκδόσεις Ι.Σιδέρης.
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
1. Pike A., Rodriguez-Pose A. and Tomaney J. (2010), Handbook of Local and Regional Development, New York: Routledge.
2. Bouckaert G, Kulmhan S, (ed), (2017), The future of local government in Europe, London: Nomos.
3. Pike A., Rodriguez-Pose A. and Tomaney J. (2006), Local and Regional Development, New York: Routledge.
4. Malecki, E. J. (1997). Technology and economic development: the dynamics of local, regional, and national change.
5. Armstrong H. W. and Taylor J. (2000), Regional Economics and Policy, Oxford: Blackwell.
Ενδεικτική Αρθρογραφία
1. Bebbington, A. (2003). Global networks and local developments: Agendas for development geography. Tijdschrift voor economische en sociale geografie, 94(3), 297-309.
2. Gibbs, D., Deutz, P., & Proctor, A. (2005). Industrial ecology and eco‐industrial development: A potential paradigm for local and regional development? Regional studies, 39(2), 171-183.
3. Glasson, J. (2003). The widening local and regional development impacts of the modern universities-a tale of two cities (and north-south perspectives). Local Economy, 18(1), 21-37.
4. Hadjimichalis, C., & Hudson, R. (2007). Rethinking local and regional development: Implications for radical political practice in Europe. European Urban and Regional Studies, 14(2), 99-113.
