1. Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: Αξιοποίηση των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας, επίτευξη υψηλών ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης, περιορισμός του κόστους επέκτασης του κοινωνικού κεφαλαίου, αποφυγή κοινωνικών αναταραχών και εντάσεων, κοινωνική δικαιοσύνη και μηχανισμός της αγοράς, αντιστάθμιση των επιπτώσεων άλλων πολιτικών, αντιμετώπιση των επιπτώσεων της οικονομικής ολοκλήρωσης.
2. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΔΙΛΗΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: Ζητήματα μεθοδολογίας στην άσκηση περιφερειακής πολιτικής, στόχοι της περιφερειακής πολιτικής, σχέσεις μεταξύ των στόχων της περιφερειακής πολιτικής, διλήμματα στην άσκηση περιφερειακής πολιτικής.
3. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΣΚΗΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: Η διαχρονικότητα του περιφερειακού προβλήματος, η αλληλοσυσχέτιση των χωρικών επιπέδων, η διεθνοποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων, οικονομίες και αντιοικονομίες συγκέντρωσης, οι διαρθρωτικές μεταβολές και η τριτογενοποίηση της οικονομίας, οι χωρικές επιπτώσεις της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
4. ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: Ιδρυτικές συνθήκες της ΕΕ και βασικές επιδιώξεις, κράτη-μέλη, θεσμικά όργανα, στάδια της οικονομικής ολοκλήρωσης της Ευρώπης, τελωνειακή ένωση, κοινή ενιαία αγορά, οικονομική και νομισματική ένωση.
5. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: Πολιτική συνοχής, κοινή αγροτική πολιτική, διαρθρωτική βιομηχανική πολιτική, πολιτική ανταγωνισμού, κοινωνική πολιτική, πολιτική περιβάλλοντος, πολιτιστική πολιτική, πολιτική διεθνών οικονομικών σχέσεων, πολιτική στον τομέα των μεταφορών.
6. Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: Ιστορική αναδρομή, μέτρηση περιφερειακών ανισοτήτων στην Ε.Ε., σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης και τρόποι παρέμβασης, όργανα και μηχανισμοί (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων – ΕΤΕπ, Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης – ΕΤΠΑ, Ταμείο Συνοχής, πιστώσεις).
7. ΜΕΣΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: Δημόσιες δαπάνες, υποδομές, αναπτυξιακά κίνητρα, έλεγχοι και περιορισμοί, ενίσχυση της κινητικότητας της εργασίας και κεφαλαίου, ενίσχυση της ευελιξίας, πολιτικές ενίσχυσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αποκέντρωση δημόσιου τομέα, πολιτικές ανθρώπινου δυναμικού, πολιτικές άυλων υποδομών, εγκατάσταση επιστημονικών ιδρυμάτων, πολιτικές διασυνοριακής συνεργασίας, επιλεκτικές πολιτικές αντιμετώπισης της βιομηχανικής παρακμής.
8. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ: Η αναπτυξιακή σημασία των δημόσιων επενδύσεων, δημόσιες επενδύσεις και χώρος, στρατηγικές περιφερειακής κατανομής δημόσιων επενδύσεων, προσδιοριστικοί παράγοντες της περιφερειακής κατανομής των δημόσιων επενδύσεων, οι δημόσιες επενδύσεις στην Ελλάδα.
9. ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΚΙΝΗΤΡΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Είδη αναπτυξιακών κινήτρων, ιστορική αναδρομή, οι αναπτυξιακοί νόμοι της περιόδου 1981-2016, οι δράσεις ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων στα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, χρηματοδότηση των αναπτυξιακών νόμων, αξιολόγηση των περιφερειακών επιπτώσεων, νέος Αναπτυξιακός Νόμος.
10. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ: Ιστορικό πλαίσιο, λόγοι θέσπισης και στόχοι του προγράμματος, ο νόμος 2539/1997, η διοικητική διαμέριση της χώρας σε δήμους, νομούς και περιφέρειες, αποτίμηση του προγράμματος.
11. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ: Η αιτιολογική βάση του σχεδιασμού και της θεσμικής εφαρμογής του προγράμματος Καλλικράτης και οι λειτουργίες του για την περιφερειακή ανάπτυξη, η νέα συγκρότηση των αυτοδιοικητικών υπηρεσιών για τις αναπτυξιακές διαδικασίες, οι θεσμικές αλλαγές του προγράμματος Καλλικράτης για τους δήμους και τις περιφέρειες, το θεσμικό πλαίσιο της αποκεντρωμένης διοίκησης και ο ρόλος της στις αναπτυξιακές διαδικασίες στις περιφέρειες της χώρας, οι θεσμικές λειτουργίες των αυτοδιοικητικών περιφερειών της Ελλάδας και η σημασία των για την περιφερειακή ανάπτυξη, ο ρόλος των περιφερειακών ταμείων ανάπτυξης.
12. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Το θεσμικό πλαίσιο για την ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων για την οικονομική ανάπτυξη, την επιχειρηματικότητα και την περιφερειακή συνοχή, το θεσμικό πλαίσιο των ειδικών σχεδίων χωρικής ανάπτυξης στρατηγικών επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ), οι θεσμικές λειτουργίες του χρηματοδοτικού πλαισίου του αναπτυξιακού προγράμματος 2014-2020 για τις τομεακές και για τις περιφερειακές αναπτυξιακές πολιτικές.
13. ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Χωροταξία - εθνική πολιτική, Χωροταξικός Σχεδιασμός Εθνικού Επιπέδου, Θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, Χωροταξικός Σχεδιασμός Εθνικού Επιπέδου – Ειδικά Πλαίσια, Ειδικό Πλαίσιο για τις υδατοκαλλιέργειες, τον Τουρισμό, τη Βιομηχανία, για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), τα καταστήματα κράτησης, Χωροταξικός σχεδιασμός περιφερειακού επιπέδου, χωροταξικός σχεδιασμός κατώτερου της περιφέρειας επιπέδου, Ζώνες Οικιστικού Έλεγχου (ΖΟΕ), γενικές κατευθύνσεις Περιοχών Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης (ΠΕΡΠΟ).
Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος αναμένεται πως οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα είναι σε θέση:
Να κατανοήσουν τις δομικές συνιστώσες του θεσμικού πλαισίου της περιφερειακής ανάπτυξης, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι κοινοτικοί και οι εθνικοί θεσμοί προσεγγίζουν, προσδιορίζουν και αντιλαμβάνονται την έννοια της περιφερειακής ανάπτυξης, μέσα από το σύνολο των θεσμικών πράξεων και των πολιτικών που ασκούν και εφαρμόζουν.
Η βασική βιβλιογραφία που θα χρησιμοποιηθεί είναι
Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία
- Πετράκος Γ – Ψυχάρης Ι, (2016), Περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα, Εκδόσεις Κριτική.
- Πολύζος, Σ., (2011) Περιφερειακή Ανάπτυξη, Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική.
- Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειεας, (2019) Χωροταξία & Αστικό Περιβάλλον, Χωροταξία, διαθέσιμο στη URL: www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=228&languate=el-GR.
- Σκούντζος Θ., Σπυράτου Ε., (2004) Θεσμοί & Πολιτικές Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Β ’ έκδοση, Εκδόσεις Σταμούλη.
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
- Armstrong H. W. and Taylor J. (2000), Regional Economics and Policy, Oxford: Blackwell
- Amin, A., & Thrift, N. (1995). Globalization, institutions, and regional development in Europe. Oxford university press.
- Mény, Y., Muller, P., & Quermonne, J. L. (Eds.). (2002). Adjusting to Europe: The impact of the European Union on national institutions and policies. Routledge.
- Damborg, C., Danson, M., & Halkier, H. (2017). Regional development agencies in Europe. Routledge.
Ενδεικτική Αρθρογραφία
- Amin, A. (1999). An institutionalist perspective on regional economic development. International journal of urban and regional research, 23(2), 365-378.
- Rodríguez-Pose, A. (2013). Do institutions matter for regional development? Regional Studies, 47(7), 1034-1047.
- Lagendijk, A., & Cornford, J. (2000). Regional institutions and knowledge–tracking new forms of regional development policy. Geoforum, 31(2), 209-218.
- Allmendinger, P., & Haughton, G. (2010). Spatial planning, devolution, and new planning spaces. Environment and Planning C: Government and Policy, 28(5), 803-818.
- Albrechts, L. (2006). Bridge the gap: From spatial planning to strategic projects. European planning studies, 14(10), 1487-1500.
- Friedmann, J. (2004). Strategic spatial planning and the longer range. Planning Theory & Practice, 5(1), 49-67.
- Yeung, H. W. C. (2000). Organizing ‘the firm’in industrial geography I: networks, institutions and regional development. Progress in Human Geography, 24(2), 301-315.
- Boschma, R., & Frenken, K. (2009). Some notes on institutions in evolutionary economic geography. Economic Geography, 85(2), 151-158.
- Tatarkin, A. I., & Kotlyarova, S. N. (2013). Regional development institutions as an economic growth factors. Economy of Region, 3, 18-26.
- Dorward, A., Fan, S., Kydd, J., Lofgren, H., Morrison, J., Poulton, C., ... & Urey, I., (2004). Institutions and policies for pro‐poor agricultural growth. Development Policy Review, 22(6), 611-622.
Άλλη σχετική ενδεικτική βιβλιογραφία
- Πολύζος, Σ., (2015) Αστική Ανάπτυξη, Αθήνα, Εκδόσεις Κριτική.
- Pike A., Rodriguez-Pose A. and Tomaney J. (2006), Local and Regional Development, New York: Routledge.
- Κόνσολας, Ν., (1997) Σύγχρονη Περιφερειακή Οικονομική Πολιτική, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.
- Γιαννακούρου Γ. (2008), Η Χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Εθνικές πολιτικές και ευρωπαϊκή διακυβέρνηση, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα.
- Καμχής Μ. (2007), Η Ενοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου 1986-2006: Ένα σχεδιαστικό εγχείρημα μεγάλης κλίμακας, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα.
- Μπεριάτος, Η., (2013) “Χωροταξικός σχεδιασμός και εδαφικές - διοικητικές δομές: Ζητήματα χωρικής διακυβέρνησης σε τοπική κλίμακα”, πρακτικά του 11ου Τακτικού επιστημονικού συνεδρίου “Αγροτική οικονομία, ύπαιθρος χώρος, περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη” (ERSA-GR), Πάτρα, 14 έως 15 Ιουνίου 2013.
- Σκούντζος Θ. (1993), Περιφερειακή Οικονομική Ανάλυση και Πολιτική, Αθήνα, Εκδόσεις Σταμούλη.
- Friedmann, J. (1966). Regional development policy: a case study of Venezuela (No. HT395. V4 F7).
- Rodríguez-Pose, A., Di Cataldo, M., & Rainoldi, A. (2014). The role of government institutions for smart specialisation and regional development. S3 Policy Brief Series, 4.
Συναφή επιστημονικά περιοδικά
Environment and Planning C: Government and Policy (SAGE)
Development Policy Review (Wiley)
Regional Studies (Taylor & Francis)
European planning studies (Taylor & Francis)
The Annals of Regional Science (Springer)
Region (ERSA)
Regional Science Inquiry (H.A.R.S.)
Entrepreneurship and Regional Development (Taylor & Francis)
Journal of Economic Geography (Oxford) International Journal of Innovation and Regional Development (Interscience)
Σπύρος Ντούρμας
2265072268
sntourmas@aua.gr
Ο Σπύρος Ντούρμας είναι Λέκτορας Εφαρμογών του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών με γνωστικό […]
