ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Τμήμα Επιστήμης
Φυτικής Παραγωγής

Οικολογία και Βιοκλιματολογία Αστικού Περιβάλλοντος

Περιεχόμενο Μαθήματος

Το μάθημα περιλαμβάνει δύο διακριτά γνωστικά αντικείμενα: Ι. Οικολογία Αστικού Περιβάλλοντος, που δίδεται από το Εργαστήριο Οικολογίας και Προστασίας του Περιβάλλοντος (Διδάσκων: κ. Σαϊτάνης) και ΙΙ. Βιοκλιματολογίας Αστικού Περιβάλλοντος που δίδεται από το Εργαστήριο Γεωργικής Μετεωρολογίας (Διδάσκων: Καθ. Ιωάννης Τσίρος). Ι. Οικολογία Αστικού Περιβάλλοντος, (Διδάσκων: Καθ. κ. Σαϊτάνης) Ορισμός της πόλης - Εξέλιξη των πόλεων ιστορικά - Ιστορική εξέλιξη της Αθήνας. Αστικοποίησης - Συναστικοποίηση - Αστυφιλία. Μοντέλα πόλεων. Σύγχρονες πόλεις - Μεγαλουπόλεις. Τύποι πόλεων - Φαβέλες. Κηπουπόλεις (Garden cities) - Ήπιες πόλεις (Soft cities), Έξυπνες πόλεις (smart cites). Δημογραφία πόλεων - Πόλεις του μέλλοντος (Future cities). Οικολογία - Αστική οικολογία - Μέθοδοι μελέτης. Αστικά Οικοσυστήματα - Βιοποικιλότητα Αστικών οικοσυστημάτων. Οικολογικό αποτύπωμα. Αστικό πράσινο. Αστική ρύπανση - Φωτοχημική Ρύπανση - Αιθαλομίχλης. Ατμοσφαιρική ρύπανση - O3, NOx, SO2, Όξινη βροχή, Σωματιδιακή ρύπανση, Βαρέα μέταλλα, κ.λπ. Ρύπανση και Ιστορικά Μνημεία. Καταγραφή και βιοκαταγραφή ατμοσφαιρικών ρύπων. Αστική ρύπανση και θερμοκρασιακή αναστροφή - Το “νέφος” της Αθήνας. Ηχορύπανση - επιπτώσεις στην υγεία. Ηχορύπανση και ποικιλότητα ειδών. Οπτική ρύπανση - Αισθητική ρύπανση - Φωτορύπανση. Οικολογικοί Διάδρομοι. Φυτοεξυγίανση-Αστικοί βροχόκηποι (rain gardens). Οργανισμοί Βιοδείκτες - βιομετρητές ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος. Όρια επιπτώσεων των ρύπων στην ανθρώπινη υγεία - Περιβαλλοντικοί δείκτες. Αστική ζωή και ασθένειες. Αρχές διαχείρισης των αστικών αποβλήτων. ΙΙ. Βιοκλιματολογίας Αστικού Περιβάλλοντος (Διδάσκων: Καθ. Ιωάννης Τσίρος) • Ιστορική εξέλιξη και αντικείμενο της βιοκλιματολογίας. Ειδικοί σταθμοί, όργανα, παρατηρήσεις, βιοκλιματικοί δείκτες ταξινόμησης. Μελέτη μικροκλίματος με κλασικές με κλασικές και νέες μεθοδολογίες. Αστικό μικροκλίμα. - ρύπανση ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος. Φαινόμενο θερμοκηπίου. Βιοκλιματικές συνθήκες φυτοκαλυμμένων επιφανειών αστικού χώρου. Μικροκλιματική συμπεριφορά κτηρίων. Σχέσεις αστικού πρασίνου και δόμησης. Περιαστικό πράσινο και επίδραση στο αστικό περιβάλλον. Προστασία προ- και περιαστικού πρασίνου - μετεωρολογικός κίνδυνος - ευφλεκτικότητα βλάστησης. Αξιοποίηση βιοκλιματικών συνθηκών στο σχεδιασμό. Συνέπειες - αποτελέσματα.

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η κατανόηση της λειτουργίας των αστικών οικοσυστημάτων, πώς αντιμετωπίζονται τα κυριότερα αστικά περιβαλλοντικά προβλήματα και πώς οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες επηρεάζουν τα φυσικά και ημι-φυσικά οικοσυστήματα. Έμφαση δίνεται στις μεθόδους εκτίμησης των επιπτώσεων αυτών, καθώς και στις πρακτικές εφαρμογές της οικολογικής γνώσης στην οργάνωση και συντήρηση των αστικών και περιαστικών πάρκων με την υλοποίηση Πράσινων Διαδρομών στις πόλεις. Επιπλέον, παρουσιάζονται οι κύριοι τρόποι διαχείριση των φυσικών πόρων στο αστικό οικοσύστημα και περιγράφονται - ως παράδειγμα Οικολογίας Αστικού Περιβάλλοντος – οι βασικές αρχές του διέπουν την Αστική Γεωργία. Επίσης, αντικείμενο του μαθήματος είναι η ανάλυση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του αστικού κλίματος και των στοιχείων της πόλης που το επηρεάζουν και το διαμορφώνουν. Έμφαση δίδεται στα φαινόμενα της αστικής θερμής και ψυχρής νησίδας. Εισάγονται οι βασικές έννοιες και αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού στο αστικό περιβάλλον. Αναλύονται οι έννοιες της θερμικής αίσθησης (άνεσης) του ανθρώπου και παρουσιάζονται οι βιοκλιματικοί και οι βιομετεωρολογικοί δείκτες που την ποσοτικοποιούν. Δίδεται έμφαση στην ανάλυση των μικροκλιματικών και βιοκλιματικών συνθηκών στον αστικό ιστό και πως αυτές κατανέμονται σε υπαίθριους χώρους με διαφορετική κάλυψη.  Επίσης σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση και ανάλυση τεχνικών που έχουν στόχο την βελτίωση των μικροκλιματικών συνθηκών στα αστικά κέντρα αφού πρώτα έχουν αναλυθεί οι αλληλεπιδράσεις του αστικού πράσινου και του δομημένου χώρου. Τέλος, παρουσιάζονται και αναπτύσσονται οι τεχνικές μοντελοποίησης των ατμοσφαιρικών συνθηκών μέσα στο αστικό περιβάλλον με σκοπό τη διάγνωση και την πρόγνωση των βιοκλιματικών/ μικροκλιματικών συνθηκών. Από τις διαδικασίες αυτές αναλύεται ο τρόπος εντοπισμού σημείων ενδιαφέροντος και οι τεχνικές για τον μετριασμό και την ανάσχεση της αστικής θερμικής νησίδας και άλλων δυσμενών ατμοσφαιρικών συνθηκών.

Οι εργαστηριακές ασκήσεις σκοπεύουν στην κατανόηση της μεθοδολογίας Εκτίμησης της Οικολογικής Επικινδυνότητας και στην σημασία που έχει η χρήση βιοδεικτών στη μέτρηση της αστικής ρύπανσης.

Επίσης, οι εργαστηριακές ασκήσεις έχουν στόχο την εμπέδωση των βασικών εννοιών της αστικής βιοκλιματολογίας  και την απόκτηση εμπειρίας στην ανάλυση τους. Επιπρόσθετα οι ασκήσεις οδηγούν στην εξοικείωση με τις βασικές αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμούς  και στην ευχέρεια εφαρμογής τους για την βελτίωση των συνθηκών στο αστικό περιβάλλον.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση να:

Κάνουν εκτίμηση της Οικολογικής Επικινδυνότητας των διάφορων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων

Αναλύουν χωρικές κατανομές ατμοσφαιρικών παραμέτρων στο αστικό περιβάλλον

Σχεδιάζουν και διεξάγουν έρευνες σχετικά με τις μικροκλιματικές και βιοκλιματικές συνθήκες εντός του δομημένου χώρου

Εφαρμόζουν στο σχεδιασμό υπαίθριων χώρων βιοκλιματικές αρχές και τεχνικές

Εργάζονται σε εφαρμογές προσομοίωσης για την εκτίμηση και πρόγνωση των βιοκλιματικών/μικροκλιματικών παραμέτρων για να επιτύχουν τη βελτίωση των συνθηκών στο αστικό περιβάλλον

Χρησιμοποιούν βιοδείκτες για τη μέτρηση της αστικής ρύπανσης.

Κάνουν εκτίμηση της Οικολογικής Επικινδυνότητας των διάφορων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων

Βιβλιογραφία

Ελληνόγλωσσα συγγράμματα
• Ανδρεαδάκη, Ε. 2006. Βιοκλιματικός σχεδιασμός. Εκδόσεις University Studio Press. Θεσσαλονίκη. (Εύδοξος)
• Ρήγα-Καρανδεινού Α., 2002. Θέματα Οικολογίας Αστικού Περιβάλλοντος (Πανεπιστημιακές Σημειώσεις)
• Τσίρος, Ι. , 2010. Θέματα Βιοκλιματολογίας Αστικού Περιβάλλοντος. (Πανεπιστημιακές Σημειώσεις)
• Χρονοπούλου, Α. , Χρονόπουλος, Ι. 2011. Βιομετεωρολογία-Βιοκλιματολογία. Εφαρμογές στη διαμόρφωση υπαίθριων χώρων. Εκδόσεις Ζήτη. Θεσσαλονίκη. (Εύδοξος)

Ξενόγλωσσα συγγράμματα
• Kevin J. Gaston, ,Zoe G. Davies, Jill L. Edmondson, Karl L. Evans et all, 2010. Urban Ecology. Editor: Kevin J. Gaston, Cambridge Univ. Press, ISBN: 9780521743495
• Erell, E., Pearlmutter D., Williamson, T. 2011. Urban Microclimate. Designing the spaces between buildings. Earthscan, London and Washington.

Διδάσκοντες

2105294231
itsiros@aua.gr
Διευθυντής του Εργαστηρίου με ερευνητικό εργο στην Αστική Βιοκλιματολογία, στην Αγρομετεωρολογία και Υδρολογία, στη Μοντελοποίηση Περιβαλλοντικών Συστημάτων και στην Ανάλυση Ιστορικών Κλιματικών Δεδομένων.
210 529 4466
saitanis@aua.gr
Ποσοτική Οικολογια και Ρύπανση του Περιβάλλοντος

NEWSLETTER

Το Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής (ΕΦΠ) του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ) είναι το πρώτο αμιγές Πανεπιστημιακό Τμήμα Φυτικής Παραγωγής στην Ελλάδα και ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1989 (Π.Δ. 377/16-6-89, ΦΕΚ 166Α΄)
linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram Μετάβαση στο περιεχόμενο